BRUINWIEREN

LINE1.GIF

1. BLAASWIER OF FUCUS VESICULOSUS


1. VOORKOMEN
blaasw.jpg
fucus

Dit bruinwier is een bij ons zeer algemeen voorkomende wiersoort. We vinden deze plant op de gedeelten van de golfbrekers die bijna voortdurend onder water staan. De beste vindplaatsen zijn dan ook de golfbrekers gelegen naast de havengeulen. Daar komt de plant in 15 tot 20 cm dikke matten voor.

2. GESCHIEDENIS

In de Oudheid was dit wier reeds bekend, aangezien Plinius het beschreef als zeeëik. In die tijd werd de plant gebruikt ter bestrijding van gewrichtspijnen. In de 18de eeuw werd het aangewend ter bestrijding van kliergezwellen, astma en huidziekten.

In 1811 ontdekte Courtois hoe hij uit blaaswier jodium kon bereiden. Door de as van verbrande zeealgen, dat eerst gemengd werd met geconcentreerd zwavelzuur, te verhitten, ontweken daaruit violette dampen. Door de dampen nu af te koelen, ontstonden jodiumkristallen.

In 1862 stelde Duchesne-Duparc vast, dat blaaswier de vetopstapeling in het lichaam tegenwerkt. Zie maar de diverse producten die in de dieetwinkels aangeboden worden ter bestrijding van vetopstapeling.

3. VERSPREIDING

Aan de Ierse en Engelse westkust komt deze wiersoort in groot aantal voor. Door stormen wordt de plant losgeslagen en spoelt dan aan in de vloedlijn. Daar vormt hij een voedingsbodem voor andere planten, zoals de duingrassen. De engelse kustbewoners benutten het blaaswier zelfs als groente.

De bruinwieren komen voor in het water van de gematigde en koude kusten.

Ecologisch groeien bruinwieren in de getijdenzone. Ook zijn zij onderhevig aan zonatie ten gevolge van hun weerstand tegen uitdroging en concurrentie. De verschillende soorten bruinwieren bezetten nochtans ieder een goed omlijnd gebied. Dit gebied wordt bepaald door de tijdsduur dat het bloot komt bij eb en overspoeld wordt bij vloed.

4.VOORTPLANTING

De Fucus komt enkel in een diploïde ( = twee stel chromosomen ) vorm voor. Tijdens de reductiedeling of meïose worden de twee stellen gescheiden om gameten ( = een stel chromosomen ) te vormen. De versmelting van de geslachtscellen vormen een zygote, die tot een nieuwe plant uitgroeit.

5. NUT VOOR DE MENS

Economisch hebben ze een grote betekenis voor de levensmiddelen en farmaceutische industrie. Als voedsel voor mens en dier vinden ze ook hun toepassing.

line1.gif

2. SUIKERWIER EN VINGERWIER


1. VOORKOMEN
suikerw.jpg
Suikerwier
vingerw1.jpg
Vingerwier
vingerw.jpg

Deze beide bruinwieren zijn geen echte bewoners van de Belgische kust. Zij behoren nochtans tot de grootste wiersoorten die in het Kanaal groeien. Op sommige rotskusten vormen ze een opvallende zone. Zo bvb. kan men bij laag tij tijdens de ontscheping te Dover Eastern docks, ganse velden van vingerwier waarnemen.

2. LEVENSWIJZE

Typisch bij deze Laminaria, is de hechtschijf of thallus waarmede de plant zich verankert aan de bodem. Dit hechtorgaan is uitgegroeid tot een soort wortelrozet. Het is een bodemwier, dat horizontaal groeit over de rotsplateaus.

Bij de na- en voorjaarsstormen worden zij losgerukt en komen door de stroming op het Belgische strand terecht. Na een hevige storm kunnen we ze zelfs in groot aantal aantreffen. Hun grootte is steeds een fascinerend aspect voor de strandwandelaar. Zo vinden we regelmatig exemplaren die langer zijn dan 1 meter en vooral bij het vingerwier zeer breed uitvallen. De steel van het vingerwier is zeer stevig en voelt vlezig aan (zie middelste figuur).

3. NUT VOOR DE MENS

Deze wieren bezitten een hoog gehalte aan minerale zouten. Tevens zijn ze rijk aan spore-elementen en vitamines. Ze zijn ook heel nuttig als voedsel. In onze streken worden ze daartoe niet aangewend. In Azië daarentegen dienen de Laminariasoorten tot voedsel. Net zoals de andere wieren worden ze ook benut als meststof.

De bruinwieren worden economisch benut om alginaten uit te winnen. Dit zijn de zouten van alginezuur. Uit de celwand van deze planten wordt een slijmerige substantie gewonnen: de alginaten. Daaruit worden extracten vervaardigd die men benut bij de bereiding van ijs en levensmiddelen. Ook wordt dit product gebruikt in de papier- en textielindustrie. Hier worden ze verwerkt tot oplosbare vezels, die dienen als basis voor andere vezels. Als het product afgewerkt is, worden de gedeelten die bereid werden uit alginaten, weggewassen.

In de levensmiddelen dienen ze vooral bij de bereiding van pasta's, crèmes, als emulgatoren en als stabilisatoren.

In de tandheelkunde worden ze gebruikt om elastische afdrukken van kaken te vervaardigen en vooral bij het maken van gebitsprotheses.

Vroeger maakte men uit de stengels van het vingerwier lange stiften. Deze waren al of niet doorboord. Men bracht deze stiften in de te nauwe lichaamskanalen zoals bvb. de urineleiders. Door de aanwezige slijmstoffen in deze stiften ontstond er een opzwelling, die alzo een verwijdering van deze kanalen veroorzaakte.

LINE1.GIF

3. HET KNOTSWIER OF ASCOPHYLLUM


knotsw.jpg

1. VOORKOMEN

Spijts zijn groenachtige kleur, is het een bruinwier. Op onze stranden vinden we het meestal als een zwartgeblakerde plant in de vloedlijn. Na aanspoeling op het strand is de plant blootgesteld aan de zonnestralen die er door uitdroging voor zorgen dat de volledige plant zwart gekleurd wordt. Kenmerkend aan dit wier zijn de grote luchtblazen die op een onderlinge afstand van enkel centimeter voorkomen.

Voor de kinderen zijn deze luchtblazen steeds aantrekkelijk. Door zo een luchtblaas op een hard voorwerp te leggen, kan men ze met behulp van zijn hiel of een ander voorwerp verpletteren. Als de luchtblaas voldoende gedroogd is, kan dat een harde knal geven.

2. LEVENSWIJZE

De plant kan 12 tot 13 jaar oud worden. Ieder voorjaar groeit het loof opnieuw uit. De plant kan dan gemakkelijk tot 150 centimeter lang worden. Het knotswier wordt gevonden op rotsige kusten, in het bovenste gedeelte van het eulittoraal. Dit is het gedeelte dat juist onder de gemiddelde hoogwaterlijn ligt. Dit gedeelte bevindt zich juist boven de groeizone van de Fucus Vesiculosus.

Tengevolge van voor- en najaarsstormen, worden stukken van de plant losgerukt en door de stroming op het strand geworpen. In de vloedlijn verteert de plant en vormt alzo een groeibodem voor de duingrassen.

3. NUT VOOR DE MENS

De mens gebruikt het knotswier als onderdeel van de vele soorten die benut worden om meststof te produceren. Door de ontwikkeling van de moderne technieken, is het nu mogelijk om het knotswier op een andere manier te gebruiken.

Uit het knotswier kan men nu ook alginaten produceren. Deze producten kennen een algemene toepassing in de voedings-, textiel-, rubber- en papierindustrie.