Op maat gesneden behandeling

Hun doel is om patiënten met ernstige epilepsie een op maat gesneden behandeling te kunnen bieden. Terloops gaan ze ook de wetenschappelijke discussie over de werkzaamheid van ‘non-invasive electrical neurostimulation’ beslechten.

120.000 epilepsiepatiënten 

Epilepsie treft ongeveer 120.000 mensen in Nederland. Zo’n dertig procent van hen reageert niet op medicatie en houdt aanvallen. Voor deze groep kan elektrische breinstimulatie een oplossing zijn. DBS (diepe breinstimulatie), met elektrodes diep in de hersenen, heeft al bewezen effectief te zijn. De elektrodes moeten hierbij nauwkeurig geplaatst worden, zodat ze precies het juiste hersengebiedje prikkelen. Die nauwkeurigheid is tot heden een bottleneck voor niet-invasieve neurostimulatie, want het is nog onvoldoende bekend waar precies gestimuleerd moet worden en het is van buitenaf nog moeilijker om met de stimulatiestroom de juiste plek in de hersenen te bereiken.

Gepersonaliseerd

De onderzoekers verwachten dat een nieuw medisch instrument van Philips Neuro de oplossing biedt voor focale aanvallen; aanvallen in een specifiek deel van de hersenen. Het gaat om een systeem met 256 elektrodes dat niet alleen hersenactiviteit meet (EEG), maar in principe ook heel gericht stroom kan aanbrengen. Projectleider en technisch onderzoeksleider Rob Mestrom van de TU Eindhoven: 'Dit instrument biedt ons dus de unieke mogelijkheid om nauwkeuriger dan voorheen te zien waar precies in de hersenen een epileptische aanval plaats vindt. Vervolgens gaan we precies dat punt stimuleren en kunnen direct meten wat het effect is.' De aanpak wordt daarmee gepersonaliseerd, doordat hij is afgestemd op de metingen bij de individuele patiënt.

PerStim

Het basisidee van het project, met de naam PerStim, is eenvoudig, vertelt Paul Boon, klinisch onderzoeksleider en hoogleraar van de UGent en TU Eindhoven, 'Wanneer we de bron van de aanval hebben gelokaliseerd, richten we op die plek een elektrische stimulus die precies het tegenovergestelde is van de gemeten activiteit. Daardoor zou de aanval moeten ‘uitdoven’.' We gaan dit onderzoeken met zowel gelijkstroom als wisselstroom.

Klinische testen

De eerste stap in het onderzoeksproject is de ontwikkeling van een gepersonaliseerd rekenmodel om nauwkeurig de epileptische focus te kunnen reconstrueren. Daarna gaan de onderzoekers de stimulatieparameters bepalen om de gewenste focus van de stimulatie te bereiken. Vervolgens gaan ze bekijken hoe ze het beste het effect van stimulatie kunnen meten. De resultaten worden gaandeweg toegepast in klinische testen. Voor het project worden twee promovendi en een postdoc aangesteld. Het onderzoek, met een budget van 1.9 miljoen euro, is deel van het Eindhoven MedTech Innovation Center (e/MTIC), een brede onderzoekssamenwerking tussen onder meer de TU/e, Kempenhaeghe en Philips.

Nog niet in de praktijk toegepast

Het onderzoek naar het heel gericht bestrijden van epilepsie met elektrodes op het hoofd is zojuist van start gegaan en wordt nog niet in de praktijk toegepast. Dat zal nog enige tijd duren.