Veren van vogels moeten bescherming bieden tegen de kou en goede vliegeigenschappen hebben. Maar de kleur speelt ook een rol als camouflage en als signaal voor soortgenoten. Net als mensen, maar anders dan de meeste andere zoogdieren, zijn vogels sterk visueel georiënteerd en hebben ze daarom vaak opvallende kleuren.

De meeste veren krijgen hun kleur van pigmenten die gevormd worden in de vogelhuid, waarvan melanine en carotenoïde het meest voorkomen. Melanine levert zwart op, plus de meeste bruin- en grijstinten. Vogels produceren melanine in een aantal cellen, de zogeheten melanocyten.

Carotenoïde geeft de vogels hun rode, oranje en gele kleuren. En deze kleurstof is voor de onderzoekers het interessantst, onder meer omdat die ook bij andere dieren en in planten te vinden is. Bij deze laatstgenoemde spelen de stoffen een belangrijke rol voor de fotosynthese. Bij dieren maken ze deel uit van het immuunsysteem en geven ze de vacht een kleur.

Vogels maken geen carotenoïde aan, dus ze moeten het binnenkrijgen via voedsel zoals schimmels, planten, algen en diertjes. Flamingo’s krijgen hun lichtroze kleur via voedsel met carotenoïdehoudende organismen.

Omdat carotenoïde een rol speelt voor het immuunsysteem denken veel onderzoekers dat vogels die zoveel carotenoïde hebben dat ze er bont van worden, ‘bewijzen’ hoe gezond ze zijn en hoe goed ze voedsel kunnen vinden. De gloed van de kleuren is van belang als vrouwtjes een mannetje moeten uitkiezen tijdens de balts.

Sommige kleuren zijn echter niet alleen op pigmenten gebaseerd, maar hebben te maken met de verdeling van het licht in structuren op de veren. Het gaat hierbij om nanometers. De kleuren die zo ontstaan, noemen we structuurkleuren. Witte veren krijgen hun ‘kleur’ doordat er licht in het oppervlak en in de kleine holtes ertussen schijnt. Eksters hebben een structuurkleur, de metallische gloed, ontstaan door het samenspel van licht, keratine, melanine en holtes in hun veren.

Vaak zie je dat structuurkleuren samengaan met pigmenten in veren; veel groene veren zijn bijvoorbeeld het resultaat van een structurele blauwe component en een gele kleurstof. Tot slot zijn er cosmetische kleuren – hierbij meet de vogel zichzelf een kleurtje aan, bijvoorbeeld door een modderbad of andere verzorging.

Ook in ons tijdschriftje van juni vind je hierover een artikel!

bron tekst en foto: http://wibnet.nl/dieren/vogels/waardoor-hebben-vogels-kleur