Schimmel in je huis: je moet er niet aan denken. Maar dat kan in de toekomst gaan veranderen. Want schimmels blijken een veelbelovend ingrediënt voor bouwmateriaal te zijn.

Han Wösten weet als hoogleraar microbiologie aan de Universiteit Utrecht natuurlijk al veel langer dat schimmels een hoop in hun mars hebben. Hij toonde eerder zelfs al aan dat je, door schimmels in een afvalstroom te brengen, op een heel duurzame manier een soort hout kunt produceren. “Je doodt de schimmel en dan houd je een composiet over: een soort houtachtig materiaal, maar dan zonder formaldehyde (een chemische stof, te vinden in lijm en hars die gebruikt wordt om bijvoorbeeld spaanplaten te maken, red.) en epoxy. De schimmel is lijm en touw tegelijkertijd. Het kan een vervanging zijn, maar zelfs ook een verbetering.”

Horizon 2020
Het smaakt naar meer. En dat komt er. Wösten en collega’s hebben namelijk vanuit Horizon 2020 – een Europees onderzoeks- en innovatieprogramma – 2,85 miljoen euro ontvangen om onderzoek te gaan doen naar bouwmaterialen op basis van schimmels. 720.000 euro daarvan gaat naar de Universiteit Utrecht, die samen met universiteiten in Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en Italië met een duurzaam bouwmateriaal op de proppen hoopt te komen dat de nu zo vervuilende bouwindustrie voorgoed verandert. “Het maken van beton en cement vergt veel energie en grondstoffen,” aldus Wösten. “Schimmels kunnen een grote rol spelen in het maken van duurzaam bouwmateriaal.”

Bakstenen
Het nieuwe onderzoeksproject draait om bakstenen, gemaakt met behulp van schimmels. De resulterende bouwmaterialen zijn – net als in de eerdere experimenten van Wösten – composieten. Dat wil zeggen dat ze naast de schimmels nog uit andere materialen zijn opgebouwd. “We kunnen ze bijvoorbeeld maken uit plantaardige afvalstromen, zoals stro. Stro geeft door de vezels ook sterkte aan het materiaal,” legt Wösten aan Scientias.nl uit. Om van zo’n afvalstroom een bruikbaar materiaal te maken, zetten Wösten en collega’s met name paddenstoelvormende schimmels in. “Deze schimmels vormen in de natuur namelijk de grootste netwerken en zijn zeer goed in staat om te groeien op moeilijke stromen zoals stro.”

Een baksteen met ‘gevoel’
Dat het mogelijk is om bakstenen te maken met behulp van schimmels is uit eerdere studies al gebleken. “We weten al dat zo’n structuur stevig en goed geluidswerend is.” Maar Horizon 2020 stelt onderzoekers nu in staat om te kijken wat er nog meer mogelijk is met bouwmaterialen die schimmels herbergen. Heel concreet willen de onderzoekers nagaan of het mogelijk is om een gebouw gemaakt van bakstenen op basis van schimmels op de omgeving te laten reageren. “Door de schimmeldraden in de bakstenen elektrisch geladen te maken, kun je er ook gemakkelijk sensoren in plaatsen.” Die sensoren kunnen bijvoorbeeld de temperatuur meten en op basis van die metingen automatisch een seintje geven aan de airco of verwarming. Ook kunnen ze de luchtkwaliteit monitoren en bewoners waarschuwen als deze ondermaats is. “Het gebouw wordt dan in feite een voelend en adaptief systeem.”

Lees meer op https://www.scientias.nl/wetenschappers-maken-bakstenen-van-schimmels-heel-duurzaam-en-ze-repareren-zichzelf/