De Koffieboonspin (of Steatoda bipunctata) werd door 83 arachnologen uit 26 Europese landen verkozen als de Europese spin van 2018. De Koffieboonspin behoort tot de familie van de kogelspinnen, net als de beruchte Zwarte weduwe. Maar in tegenstelling tot die laatste, is de Koffieboonspin totaal ongevaarlijk voor de mens. Haar naam dankt de soort aan de merkwaardige vorm van haar achterlijf.
Efficiënte opruimer
Dat betekent niet dat het een doetje is. Haar gif is redelijk sterk waardoor ze ook grotere prooien de baas kan. Dat is echter ook te danken aan haar efficiënte web. Dat bevat strak opgespannen draden, die onderaan kleefstof bevatten. Wanneer een prooi daar tegen loopt, blijft ze kleven en komt de draad los van de bodem. Dit type web wordt ook wel "galgweb" genoemd. In een holte vlak bij het web heeft de spin haar schuilplaats en voelt ze de trillingen die de prooi in het web veroorzaakt. De Koffieboonspin haast zich dan om de prooi te overmeesteren. Deze soort vangt zelfs de grote huisspinnen en is een efficiënte 'opruimer' van allerlei in huis levende ongewervelden.
Niet kieskeurig
Haar driedimensionale web bouwt ze meestal in of aan gebouwen. Zo vind je ze bijvoorbeeld in vensternissen en onder vensterbanken of onder rommel in kelders en tuinhuizen. De Koffieboonspin is dus niet kieskeurig en op sommige plaatsen kan ze zelfs vrij algemeen voorkomen zodat de soort niet als bedreigd beschouwd wordt.
Vettig
De lichaamslengte van de vrouwtjes bedraagt 4,5–7 mm en van de mannetjes 4–5,5 mm. Het enigszins afgeplatte achterlijf is glanzend, wat het een vettig of wassen uitzicht geeft. In het Duits noemt men de spin dan ook “Fettspinne”. Zoals de Nederlandse naam zegt, doet het achterlijf van deze spin denken aan een koffieboon. Als ze verstoord wordt, trekt ze haar poten in en wordt ze ook ovaal zoals een koffieboon.
'Zingende' spin
Wanneer het mannetje geparfumeerde draden van een volwassen vrouwtje vindt, maakt hij tsjirpende geluiden, die ook door het menselijke oor waargenomen kunnen worden. Je kan ze vergelijken met het geluid dat je maakt wanneer je met een vingernagel over een haarkam beweegt. Het geluid wordt voortgebracht door de scherpe rand aan de voorkant van het achterlijf tegen een vijlachtig ‘stridulatie-orgaan’ aan de achterkant van het kopborststuk te wrijven. Het vrouwtje wordt door dit geluid uit haar schuilplaats gelokt, waarna de paring kan plaatsvinden. Het mannetje "zingt" dus om het vrouwtje te verleiden.
Waarom is de Koffieboonspin verkozen tot Europese Spin van het Jaar 2018?
Vooreerst wordt deze soort vaak in de buurt van mensen gevonden en is ze eigenlijk met geen enkele andere inheemse soort te verwarren. Verder staat ze model voor de vele kogelspinnen die niet gevaarlijk zijn, in tegenstelling tot de Zwarte weduwen, die gevaarlijk giftig kunnen zijn voor mensen en waarvoor we terecht best een grote voorzichtigheid aan de dag leggen. Het tsjirpende geluid van de mannetjes is ook een leuke eigenschap van de soort.
Meld de Koffieboonspin!
Via een initiatief als de Spin van het Jaar hopen we niet alleen een minder populaire diergroep als de spinnen onder de aandacht te brengen, maar ook dat een breder publiek deze soort zal melden, zodat onderzoekers nieuwe gegevens ontvangen over de huidige verspreiding van de Koffieboonspin.
Het volstaat om de hoekjes en kantjes van je huis eens te controleren op de aanwezigheid van de Koffieboonspin en de waargenomen exemplaren te fotograferen en te melden via www.waarnemingen.be, het burgerwetenschapsportaal van Natuurpunt.
Meer info over de soort kan u vinden op de website van de Belgische Arachnologische Vereniging ARABEL.
Oorspronkelijke tekst: Christoph Hörweg & Jason Dunlop
Nederlandse vertaling en bewerking: Koen Van Keer (ARABEL)
Foto's: Pierre Oger
bron: natuurpunt.be
